ANDERMANS KEUKEN BLIJKT HEEL INTERESSANT

“Wat mij het meest is bijgebleven van mijn bezoek aan ‘De Diamant’ in Apeldoorn is dat zij de ouders van het begin af aan bij de opzet van hun onderwijsvisie en de uitvoering daarvan hebben betrokken. Dat heb ik dan ook als mogelijke inspiratie aangedragen voor de opzet van de ouderbetrokkenheid bij Onderwijs Anders Organiseren op ‘Cortemich’. Ik heb een digitale presentatie gemaakt over mijn werkbezoek voor mijn collega’s op school, zodat zij ook hebben kunnen zien en horen wat er allemaal mogelijk is ten aanzien van OAO.

Uit elke bouw had ik een leervraag meegenomen; van benieuwd naar het ‘waarom’ van deze onderwijsvorm tot meer praktische vragen over roosters, organisatie en overlegstructuren. Het thematisch werken in de groepen 1-2 in een rijke leeromgeving is een van de sterke punten van onze school. Dit zag ik ook op ‘De Diamant’. En verder was ik erg onder de indruk van het charisma en de bevlogenheid van de directeur van ‘De Diamant’. Maar dat terzijde.”

“Ik had vooraf twee leervragen. Hoe zorgt deze school ervoor dat ouders betrokken worden en blijven bij het onderwijsconcept. En: hoe werkt gepersonaliseerd leren in de praktijk? We hebben op ‘De Kwartiermaker’ in ’s-Hertogenbosch verschillende units bezocht, portfolio’s bekeken en duidelijke uitleg gekregen van de directeur en de IB-er. Ik heb gemotiveerde leerlingen gezien, een open cultuur en een blij, bezield en betrokken team dat samen op zoek is naar ontwikkeling en het benutten van elkaars kwaliteiten.

Op de scholen waar ik werk, zoeken we naar andere vormen om leerlingen en ouders meer te betrekken en te motiveren. Ook onderzoeken we andere organisatievormen. In de toekomst hoop ik dat we beter kunnen aansluiten bij de diversiteit van de leerlingen, zodat we het onderwijs aantrekkelijker kunnen maken. Mijn conclusie over de leerstages: de beste leerschool is het delen van ervaringen in de praktijk.”

“Ik had een heel concrete leervraag, waarop ik eigenlijk het antwoord al wist. Maar ik wilde dat graag in de praktijk bevestigd zien: hoe kunnen we een klimaat creëren/realiseren waarin kinderen geconcentreerd, gestructureerd en betrokken kunnen werken vanuit hun eigen mogelijkheden en talenten zonder het toeziend oog van de leerkracht? Bij ‘De Kwartiermaker’ in ’s-Hertogenbosch zie je dat als je een kind vertrouwen geeft en inspeelt op waar hij of zij goed in is, dat zij dat heel goed oppakken. Ieder kind werkt daar op zijn eigen niveau, in de eigen stijl en in zijn of haar eigen tempo. De betrokkenheid en de motivatie van het kind wordt daardoor groter. Het durven loslaten van de kinderen vinden we op onze school nog moeilijk.

Daar is lef voor nodig en natuurlijk moeten leerkrachten en leerlingen over de basisvaardigheden beschikken om tot zelfverantwoordelijk leren te komen. Maar loslaten is niet laten vallen, je blijft sturing geven. Ik hoop dat we dat op onze school ook aandurven: de kinderen zelf verantwoordelijk maken voor het eigen leerproces. Wat wij al heel goed doen op onze school is dat we goed kijken naar de mensen die er werken. Je kunt veel willen, maar het moet passen bij de mensen. Ik heb ook veel geleerd van de gesprekken met de collega IB-ers. Iedereen ziet andere zaken die opvallen en belangrijk zijn. Overigens: mijn leervraag is dan wel beantwoord, maar ik heb nu wel veel nieuwe vragen.”

“Gebruikmaken van elkaars kwaliteiten en expertise, laagdrempelig, structureel overleg, borgen van afspraken en regels, delen van ruimtes met elkaar, elkaar professioneel aanspreken. Dat is het antwoord dat ik gevonden heb op mijn leervraag: hoe creëer ik als organisatie een brede gedragenheid en een gedeelde visie binnen de verschillende partners van het IKC? Mooi om te zien hoe het IKC Stella Nova in Zoetermeer zo sterk is gegroeid vanuit een zwakke beoordeling; vooral dankzij draagvlak, vertrouwen en veiligheid om te ontwikkelen. Zowel bij de professionals als bij de kinderen.

Er zijn altijd kansen, hoe klein die misschien ook lijken te zijn. Die moet je grijpen. Daarvoor hoef je geen dreamteam te zijn of een perfecte locatie te hebben. In Zoetermeer werkten ze voornamelijk met homogene instructies. Ik ben persoonlijk voorstander van heterogene instructie, zodat kinderen zich aan elkaar kunnen optrekken. Na mijn presentatie tijdens een studiedag zijn collega’s gaan uitzoeken hoe ze uniformiteit binnen een unit kunnen creëren. Daarbij hebben ze gebruik gemaakt van documenten die ik had meegenomen in de presentatie.”

“Op ‘De Kwartiermaker’ in Den Bosch mogen de kinderen hun eigen leerdoelen bepalen. Zelfs de kleuters doen dat: ze willen bijvoorbeeld tussen de herfst- en kerstvakantie hun veters leren strikken of hun eigen naam leren schrijven. Er hangt een fijne sfeer op deze school. De mensen ontwikkelen heel veel lesmateriaal zelf en hebben ontzettend veel overleg. Doordat ze een gevarieerde populatie hebben op school, is er veel ruimte voor extra handen in de klas.

En dat is voor deze manier van leren natuurlijk wel handig. Ik was erg nieuwsgierig naar hoe een schooldag van een leerling en een leerkracht eruitziet op een school waar het onderwijs anders georganiseerd wordt. Deze manier van leren – gewoon in de praktijk gaan kijken hoe andere dat doen – is mij bijzonder goed bevallen.”

“Bij ‘Stella Nova’ in Zoetermeer is het team samen verantwoordelijk voor een totaalaanbod aan de leerlingen. Ze maken daar gebruik van de persoonlijke expertise en interesse van elke leerkracht. Zo is degene die rekenen als expertise heeft, verantwoordelijk voor het rekenonderwijs aan alle leerlingen. Doordat je je kunt concentreren op en verdiepen in één vak, kan dat leiden tot een afname van de werkdruk. Het aanbod is doelgericht aan de hand van de leerlijn.

Op onze school willen we dat graag ook zo oppakken: de expertise van de leerkracht inzetten en een breed aanbod aanbieden aan de leerlingen zodat zij hun talenten kunnen ontwikkelen.

De weg die we als team zijn ingeslagen rondom de visie tot bouwstappen, heb ik nu in de praktijk gezien en het werkt! Dat is mooi om te zien. We hebben de kans gekregen om te zien en te ervaren hoe anderen onderwijs vormgeven en vooral welke visie daarachter zit. Dat je een school bezoekt met een eigen leervraag was een heel goede aanpak: dat zorgt ervoor dat je tijdens een bezoek de diepte in gaat. Straks gaan wij in het nieuwe gebouw samenwerken met de voorschoolse voorziening. Bij Stella Nova zat de voorschool in de kelderverdieping van het gebouw en was er door de trap geen fysieke samenwerking mogelijk. Dat vond ik een gemiste kans.”

“Ik heb geleerd dat er heel veel afhangt van de motivatie en de inzet van het team om van het nieuwe leren een succes te maken. Zij moeten het immers doen: bedenken, invoeren, afwegen, bijsturen, stopzetten. Dat vergt veel van de mensen, dus je moet er als persoon en als team ook helemaal achterstaan. Bovendien moet je als leerkracht vooral flexibel. De leerlingen moeten ook echt de tijd krijgen om in het nieuwe systeem te kunnen groeien.

Op onze school zou ik graag willen dat we vaker kijken naar het anders aanleren in plaats van steeds op dezelfde manier en alleen maar meer van bepaalde, vaak te moeilijke, stof. Ik denk aan andere werkvormen, niet alleen op papier oefenen maar ook met spel, digitaal of meer samenwerkend. Niet meer, maar anders aanleren en oefenen is mijn nieuw inzicht en actiepunt. Ik vond het werkbezoek in elk geval heel inspirerend.”

“Hoe is het gepersonaliseerd leren van rekenen, taal, lezen, wereldoriëntatie en brede talent ontwikkeling georganiseerd en welke rol spelen de kindplannen in deze?’ met deze leervraag toog Simone naar ‘De Kwartiermaker’. “Op onze school zijn we afgelopen schooljaar gestart met het werken met kindplannen. Dat doen we niet slecht, ik vind ons eigen format zelfs overzichtelijker dan wat ik gezien heb in den Bosch. Bij ‘De Kwartiermaker’ kiezen de kinderen, naast het reguliere aanbod, ook persoonlijke doelen.

Mij viel op hoe betrokken en gedreven ze daarin zijn. Op onze school zou ik de kinderen graag meer betrekken bij hun eigen leerproces en hun kindplan. Het was fijn om mijn team te kunnen vertellen dat we goed bezig zijn met de kindplannen en het anders organiseren. Ik vond het zeer inspirerend om in andermans keuken te kijken.

“Op onze school zijn we al drie jaar bezig met een traject met als einddoel het onderwijs anders te organiseren. Ik wilde bij ‘De Diamant’ dus breed gaan kijken om vooral de uitwerking hiervan in de praktijk te kunnen zien. Verder mag onze school verbouwd worden komend jaar. Dus ik heb ook naar praktische tips gezocht. Ik heb mooie praktijkvoorbeelden gezien, maar wel nog een paar stappen verder dan dat wij nu zijn. Daarentegen heb ik heel veel waardevolle tips gekregen over hoe je een nieuw concept goed onder de aandacht brengt bij ouders en ook actueel houdt. De persoonlijke visie op onderwijs van de directeur sloot naadloos aan bij het onderwijsconcept op deze school en je ziet dat het daardoor ook echt leeft op school. Ons team is heel gedreven om het onderwijs anders te organiseren.

De Diamant wilde zich op sociaal-emotioneel gebied oriënteren op PBS; dat doen wij op ‘De Horizon’ al een aantal jaar. Wij willen op onze school graag twee dingen invoeren/uitbreiden: meer thematisch werken met eigen leerdoelen en meer werken op niveau in plaats van op leeftijd. Iets in actie zien is voor mij vele malen leerzamer dan iets lezen uit een boek. De presentaties van de andere scholen vond ik ook heel leerzaam en daar is minstens zo veel van blijven hangen. Ik wil graag nog eens op een van de andere scholen gaan kijken omdat ik denk dat het concept van die school beter aansluit bij onze volgende stap.”

“Ik heb er veel aan gehad om te neuzen in een andere keuken. Er waren bij ‘De Diamant’ zaken waar ik blij van werd, maar ook zaken waar ik mijn vragen bij had. Wat ik graag had willen zien, was hoe de werkdruk verkleind kan worden en dat heb ik op deze school beslist niet gezien. De werkdruk was er zelfs bijzonder groot, vooral de administratie en de voorbereiding kosten er erg veel tijd.

Bovendien vraag ik me af in hoeverre een individuele benadering altijd het meest effectief is. Het vraagt een zeer goed volgen door de leerkracht en dat moet dan naast het intensieve voorbereidingswerk van thema’s wel allemaal gebeuren.”

“Met het deels vernieuwde team zijn we in Ulestraten gestart met een visie- en missietraject. Als we helder hebben waar we samen voor gaan en staan, kunnen we concrete leervragen formuleren en passende scholen bezoeken. Dat doen we overigens met het hele team, we denken dat dit in dit traject krachtiger is dan alleen het bezoek door de IB-er. Bij De Diamant in Apeldoorn was ik zeer gecharmeerd van de manier van communiceren naar ouders en leerlingen. Ook het betrekken van ouders in het proces – en het enthousiasme en de gedrevenheid van de directie – heeft de school veel opgeleverd.

Het bezoeken van andere scholen ter inspiratie, vind ik een zeer krachtige manier van leren, maar je moet het wel in het juiste perspectief blijven zien. De school die we bezochten, is niet te vergelijken met De Triangel en er zijn ook absoluut andere mogelijkheden. Toch kunnen we van elkaar veel leren. Ik hoop dat we elkaar na de scholenbezoeken met onze verhalen en ervaringen zullen inspireren en dat we eruit halen wat bij ons en bij onze leerlingen past.”