Blijven bouwen aan vakmanschap
“Inspireer en koppel leerdoelen aan taal”
SCROLL OMLAAG
Linda Vaessen, naast leraar ook taal- en leesspecialist, begeleidt zeven schoolteams op gebied van begrijpend lezen, met de aanpak ‘Door lezen de wereld ontmoeten’. Om het vakmanschap van leerkrachten te vergroten geeft zij trainingen waarbij zij o.a. leraren leert modelleren (hardop denkend voordoen) wat zij doen om een tekst te begrijpen. Er kwam in de crisistijd waarbij de afstand tussen leraar en kind beperkend werkte, heel wat bij kijken. Toch zag zij ook veel positieve ontwikkelingen.
“Eén dag per week geef ik trainingen aan teams van leraren. Daarnaast kijk ik ook mee in de klassen van die collega’s tijdens kijk- en coachdagen. Dat is heel leerzaam, voor zowel de collega’s als mezelf. Ik benoem de tops -wat gaat er al heel goed- en geef tips -hoe kan het nóg beter. Zo bouwen we samen aan vakmanschap.
Modelleren is een gedegen techniek om te leren. Door naar iemand te kijken, leer je veel. Ik vergelijk het met leren in de Middeleeuwen, toen de gezel naast de meester stond en net zolang keek tot hij het zelf kon. Modelleren bij begrijpend lezen is moeilijk, omdat het proces van lezen met begrip bij ons zó geautomatiseerd is dat we het doen zonder na te denken. Door hardop denkend inzichtelijk te maken wat in ons hoofd gebeurt, kunnen de leerlingen de techniek bij ons afkijken en ‘afluisteren’. Ook maken we lezen betekenisvoller door aan te sluiten op thema’s die in de klas behandeld worden of de actualiteit. Je kunt dan aanhaken bij voorkennis waardoor leerlingen sneller begrijpen wat ze lezen en op die manier hun kennis van de wereld verbreden.”
“Ik vergelijk het met leren in de Middeleeuwen, toen de gezel naast de meester stond en net zolang keek tot hij het zelf kon.”
goed voorbeeld doet goed volgen
“Deze aanpak is daarom anders, breder. Begrijpend lezen, begrijpend luisteren en begrijpend kijken, kinderen leren denken over alles wat ze horen, zien en lezen. Dit bevordert de taalkennis. Vroeger werd vaak pas in groep 4 begonnen met begrijpend lezen, terwijl het voorlezen van informatieve teksten aan jonge kinderen en het stellen van uitdagende vragen daarover, belangrijke voorwaarden schept voor het latere begrijpend lezen. Veel leraren doen dit nu en je ziet dat werkt. Goed voorbeeld doet dus goed volgen.”
“We moesten allen ietwat loslaten en erop vertrouwen dat leerlingen en ouders de handschoen oppakten. Na veel telefonisch overleg, zetten wij de schouders eronder en konden wij ouders helpen in hun rol als thuis-leerkracht.”
vakmanschap is meesterschap
Ik heb mij gespecialiseerd in taal en lezen. De master lezen en dyslexie, een opleiding in coachen en het nauwgezet volgen van de nieuwste inzichten hebben mij gebracht waar ik nu sta. De uitbraak van corona en het toch plotselinge sluiten van de schoolgebouwen was voor ons allen een schok. Zeker voor mijn collega’s die hun leerlingen ineens op een heel andere wijze moesten gaan lesgeven. Van die eerste schok bekomen, heb ik snel een heleboel ideeën aangedragen waarmee we de kinderen thuis aan het lezen konden houden. De leraren deelden die informatie met de ouders en het merendeel van de ouders pakte die taak heel goed op. Ook waren er collega’s die hulp vroegen bij het zoeken naar manieren om hun lesstof aan te bieden. We moesten allen ietwat loslaten en erop vertrouwen dat leerlingen en ouders de handschoen oppakten, ook al waren de citotoetsen net achter de rug en de nieuwe groepsplannen pas net opgestart. Na veel telefonisch overleg, zetten wij de schouders eronder en konden wij ouders helpen in hun rol als thuis-leerkracht.
“Mijn collega zei dat haar leerlingen het zo goed gedaan hadden, dat die brief zo opgestuurd kon worden. Daar word ik echt blij van, dat mensen geïnspireerd raken… Het werkt als een olievlek.”
corona bracht onderwijs op een ander niveau
Het was voor veel ouders duidelijk dat hun kind begeleiding nodig had. Op de achtergrond heb ik voor collega’s lessen gemaakt en instructiefilmpjes opgenomen waarin ik modelleerde. Die instructie was voor de ouders best handig. De meesten kunnen zelf wel lezen, maar instrueren hoe je moet lezen is toch vakmanschap. Dat merkten de ouders nu. Wat ik zo mooi vond is dat collega’s in de afgelopen periode effectiever werden. Ze koppelden leerdoelen van verschillende vakken aan teksten. Zo werden cruciale doelen van SLO in één opdracht verenigd. Bijvoorbeeld door een tekst eerst technisch te lezen, er vervolgens begripsvragen over te stellen, er een schrijfproduct bij te maken en misschien zelfs een creatieve opdracht aan te koppelen. Daardoor heb je meer tijd voor andere zaken én zien kinderen nut en noodzaak van wat ze leren. Een voorbeeld: Na de persconferentie waarin premier Rutte kinderen opdroeg oplossingen voor de 1,5 m samenleving aan te dragen lazen de leerlingen het nieuwsbericht eerst technisch en daarna op begripsniveau, keken een stuk van de persconferentie en bespraken de inhoud. Ze bedachten in tweetallen oplossingen en bespraken de haalbaarheid ervan. Vervolgens schreven ze een zakelijke brief aan premier Rutte. Ze kregen taaldoelen mee, zoals het schrijven van een kern, inleiding, slot en het gebruik van zakelijke taal (het verschil tussen van u en uw en je en jij) en pasten die vaardigheden relevant toe. Mijn collega zei dat haar leerlingen het zo goed gedaan hadden, dat die brief zo opgestuurd kon worden. Daar word ik echt blij van, dat mensen geïnspireerd raken… Het werkt als een olievlek.
blijf elkaar enthousiasmeren en bouwen aan vakmanschap
Na deze crisistijd hoop ik dat we elkaar blijven enthousiasmeren, leuke lessen blijven delen en meerdere doelen blijven koppelen aan teksten. De teamtrainingen pak ik snel weer op. We waren op weg naar verandering, maar door de crisis hebben we de urgentie gevoeld; de noodzaak om het anders te gaan doen. Een ding is zeker… We moeten blijven bouwen aan ons vakmanschap.
